آناهیتا ایزد بانوی آب در ایران باستان

نخستین نشانه‌های پرستش آناهیتا، ایزدبانوی آب و باروری، به هزاره دوم پیش از میلاد بازمی‌گردد. اما ساختار رسمی این آئین در دوران هخامنشی شکل گرفت و معابد باشکوهش در پاسارگاد و شوش، پیوندی زنده با خاک و مردم خلق کرد. در امپراتوری اشکانی، فراگیری آیین آناهیتا وسعت یافت و معبدهای تازه‌ای برپا شد. اوج درخشش […]

تخت جمشید اولین سازمان ملل در تاریخ بشر

تخت جمشید، شاهکار بی‌نظیر هخامنشی در استان فارس، ترکیبی از عظمت معماری و تاریخ ایران باستان است. این مجموعه باشکوه و منحصر به فرد که با نام پرسپولیس هم شناخته می‌شود، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده و هر ساله گردشگران بسیاری را از سراسر دنیا جذب می‌کند. ایوان مراسم، تالار شورا و پلکان‌های […]

مانی پیامبری که دینش ناپدید شد

مانی پیامبر ایرانی، بنیان‌گذار آیین مانوی در سده سوم میلادی، نه فقط یک مبلغ دینی که نابغه‌ای چندبُعدی بود! آموزه‌های او ترکیبی انقلابی از زرتشت، مسیحیت و بودایی بود: “جنگ نور و ظلمت” محور جهان‌بینی اش. شاهکار خلاقانه‌اش؟ خلق کتاب ارژنگ با نقاشی‌های خیره‌کننده (اولین پیامبر-نقاش تاریخ!) گسترش دین به‌عنوان “پیام جهانی” از چین تا روم تاکید بر پرهیز از آزار جانداران و زهدگرایی اما موبدان زرتشتی و شاهان ساسانی تحمل […]

سعدی استاد سخن

سعدی شیرازی، استاد سخن پارسی که پیام‌های انسانی‌اش مرزها را درنوردید! از گلستان پندآموز تا بوستان شورانگیز، هر بیتش آینه‌ای از زندگی است. سفرهای ۳۰ ساله‌اش به از مصر تا هند، عصاره‌ای از تجربه‌های ناب شد: “بنی‌آدم اعضای یکدیگرند“—شعار امروز سازمان ملل! چرا سعدی جاودانه است؟ طنز هوشمندانه در نقد اجتماعی اخلاق کاربردی بدون شعارپردازی ترکیب حکمت و شعر به ساده‌ترین شکل حتی گفتار سعدی هم ضرب‌المثل شد: “سعدی اگر عاشق نبودی، چه می‌گفتی؟“ ارزش […]

نادرشاه افشار

نادرشاه افشار، از چوپانی تا شاهنشاهی آسیا! سرداری که با نبوغ نظامی، امپراتوری ایران را از خاکستر سلسله صفوی برکشید. فتح هند اوج درخشش اوست: لشکرکشی به دهلی، سقوط گورکانیان، و غنایمی افسانه‌ای چون الماس کوه‌نور. او نه تنها فاتحی بیمانند بود، بلکه اصلاح‌گری بی‌رحم هم بود: کاهش مالیات، تقویت ارتش، و سرکوب شورشیان با مشت آهنین. اما قدرت، او را به پارانوئید بدل کرد؛ حتی پسرش را کور […]

امیرکبیر قربانی یک اختلاف تاریخی

امیرکبیر، ستاره‌ای درخشان و زودگذر در آسمان تاریک قاجار. صدراعظمی که اصلاحات شجاعانه‌اش، بنیان‌های کهنه را لرزاند. او تنها یک سیاستمدار نبود؛ نوساز ایران بود. تأسیس دارالفنون (نخستین دانشگاه مدرن ایران)، سرکوب رشوه‌خواری، تقویت صنایع داخلی و اصلاح نظام مالیاتی، گوشه‌ای از دستاوردهای بی‌نظیر اوست. حتی انتشار روزنامه وقایع اتفاقیه نیز از نوآوری‌هایش بود. اما دشمنان قدرتمند (درباریان و استعمارگران) تاب تحمل این مصلح بزرگ را نداشتند. سرانجام، قتل امیرکبیر در حمام فین کاشان، […]

فرمانفرما پادشاه بی تاج

عبدالحسین میرزا فرمانفرما، نوه عباس میرزا و نایب‌السلطنه قدرتمند، لقب “پادشاه بی‌تاج” را با جاه‌طلبی‌های بی‌همتا به یدک کشید. او استاد شبکه‌سازی سیاسی بود: با ۸ همسر از خاندان‌های بانفوذ و ۳۶ فرزند، سلسله‌ای شخصی ساخت. ثروت افسانه‌ای‌اش از مالکیت ۲۴۰۰ روستا تا کنترل تجارت جنوب، او را به سایه‌سلطانی بی‌رقیب تبدیل کرد. حتی بدون تاج، حاکمیت مطلق در فارس و کرمانشاه را اعمال می‌کرد؛ از […]

عباس میرزا و ریشه های مشروطه در ایران

  عباس میرزا، فرزند فتحعلی شاه، تنها یک فرمانده نظامی شکست‌خورده در برابر روس‌ها نبود. ریشه‌های مشروطه خواهی در ایران را می‌توان در تلاش‌های اصلاحی او جستجو کرد. شکست‌های پیاپی، چشمان او را به عقب‌ماندگی ایران باز کرد. او، پیشقراول نوسازی شد: ایجاد کارخانه‌های اسلحه‌سازی، اعزام نخستین گروه‌های دانشجوی ایرانی به اروپا، ترجمه کتاب‌های علمی و نظامی. این اقدامات، گرچه […]

تاریخ نفت ایران از هخامنشیان تا قاجار

قسمت اول: تاریخ نفت ایران از هخامنشیان تا قاجار   قسمت دوم: مصدق و ملی شدن صنعت نفت   تاریخ نفت ایران، سرشار از فرازونشیب و نقشی تعیین‌کننده است. کشف نفت در مسجدسلیمان (۱۹۰۸) توسط شرکت نفت انگلیس و ایران، طلوع عصر طلای سیاه در خاورمیانه را رقم زد. این اولین چاه نفت منطقه، ایران را به بازیگری جهانی تبدیل کرد، اما قراردادهای استعماری […]